"The best deals are not made in the market; they are made in the procurement process." - Peter Kraljic
İnşaat sektöründe projelerin kalbi durumundaki Satınalma birimlerinin organizasyon türleri her kuruluşun kendine özgü yapısından dolayı farklılaşmaktadır. Birçok değişkenin etkili olduğu Satınalma organizasyonlarını çeşitli artıları ve eksileri ile yazımın devamında incelemeye çalışacağım.
Merkezi Satınalma
Bu organizasyon çeşidi tüm satınalma faaliyetlerinin tek bir merkez birim tarafından yürütüldüğü bir organizasyon çeşididir. Birden çok proje/işyeri için alım yapan firmaların, ölçek ekonomisinden yaralanarak daha iyi şartlarda (Fiyat, teslim süresi, nakliye maliyeti, vb.) alım yapmak için oluşturdukları bir organizasyondur. Projelerde satınalmacı bulunmamaktadır. Bu çeşit daha çok, alım sayısının az fakat bütçelerin büyük olduğu durumlarda kullanılmaktadır.
Bununla birlikte bazı Grup Şirketler / Holdingler, Grup Şirketlerin konusu ortak olan alımları için ayrı bir firma kurma yoluna gidebiliyorlar. Bunun en yakın örneği, Koç Holding ‘in 2003 yılında kurduğu “Zer Merkezi Hizmetler ve Ticaret A.Ş.” ‘dir (https://www.koczer.com/). Bu sayede ölçek ekonomisinden yararlanılarak, alımların çok daha iyi şartlarda yapılabilmesi sağlanmakta ve grup şirketlerin değer yaratmayan işlerden arınarak, kendi işlerine odaklanmaları sağlanmaktadır.
Koordineli (Karma) Satınalma
Merkezi satınalma organizasyon çeşidinin olumsuz yönlerini azaltmaya ve hızlı tepki sürelerini sağlamaya yönelik bu çeşit, planlı ve büyük bütçeli alımların merkez grup tarafından, acil ve küçük alımların ise projeden yapılması şeklinde uygulanmaktadır. Satınalma faaliyetlerinin büyük bölümü, projelerdeki satınalmacılar tarafından gerçekleştirilmekte fakat Merkez satınalma tarafından sürekli olarak koordine ve kontrol edilmektedir.
Bağımsız (Yerel/Ayrık) Satınalma
Genel olarak kullanılan organizasyon çeşidi olup, tamamen projeden yönetilen (Enerji projelerindeki Procurement birimi hariç) bir organizasyon çeşididir. Bu organizasyonda, merkez gruba evrak gönderimi ve onay alma gibi prosedürler olmadığından dolayı, bürokrasi en alt düzeydedir.
Bağımsız + Aktif Danışman Usulü Satınalma (Bölgesel)
Fikrimce büyük ölçekli ve/veya proje bazlı firmaların kullanması gereken organizasyon çeşididir. Burada Koordineli ve Bağımsız satınalma anlayışlarını bir araya getirdim. Bu organizasyon çeşidinde bağımsız satınalma çeşidine ek olarak, bölgesel bir aktif danışman mevcuttur. Aktif danışmanın buradaki rolü, ABC analizine göre büyük bütçeli alımların kontratlarını, firma genelindeki kontrol imkânını kullanarak yüksek indirim yüzdeleri ile bağlamak ve merkez kalite grubu ile koordineli olarak Projelerin satınalma faaliyetlerini uzaktan sürekli denetlemektir.
Satınalma organizasyon çeşitlerinin karşılaştırma tablosu
İlgili Makalelerim
17 Nisan 2016 - İstanbul
